- lừa đảo trực tuyến
- an toàn mạng
- bảo vệ tài chính
- Trang Trắng
Lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam: 5 năm mất 40.000 tỷ đồng
Từ 2020 đến nay, Việt Nam ghi nhận hơn 24.000 vụ lừa đảo qua mạng với thiệt hại gần 40.000 tỷ đồng. Trang Trắng hướng dẫn cách phòng chống.
Trong vòng năm năm qua, từ năm 2020 đến nay, Việt Nam đã trải qua một cuộc khủng hoảng lừa đảo trực tuyến ngày càng gia tăng. Theo các thông tin chính thức, đất nước chúng ta đã ghi nhận hơn 24.000 vụ lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại kinh tế lên tới gần 40.000 tỷ đồng. Con số này không chỉ phản ánh quy mô của vấn đề mà còn cho thấy sự tinh vi và nguy hiểm của những thủ đoạn lừa đảo hiện đại. Các tội phạm sử dụng công nghệ tiên tiến, lợi dụng tâm lý con người để thực hiện những vụ lừa đảo khó phát hiện và khó chứng minh.
Những thủ đoạn lừa đảo phổ biến nhất hiện nay
Các nhóm tội phạm lừa đảo trực tuyến đã phát triển rất nhiều thủ đoạn tinh vi, nhắm vào các lỗ hổng trong tâm lý và hành vi của người dân. Dưới đây là những chiêu thức lừa đảo được sử dụng phổ biến nhất:
- Giả mạo cơ quan chức năng: Đây là thủ đoạn được dùng nhiều nhất. Các tội phạm thường giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện dọa nạn nhân, yêu cầu chuyển tiền để xác minh hoặc giải quyết vụ việc. Gần đây, họ còn dựng phòng làm việc giống hệt cơ quan công an, treo quốc kỳ, quốc huy, mặc quân phục, thậm chí có người bị còng tay để tạo lòng tin. Chúng gọi video call để thao túng tâm lý, khiến nạn nhân hoảng sợ và tự cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng.
- Lừa đảo việc làm: Các nhóm tội phạm dụ dỗ nạn nhân bằng lời mời "việc nhẹ lương cao", tuyển dụng việc làm tại nhà hoặc làm cộng tác viên bán hàng online. Sau đó, chúng yêu cầu nộp phí để chiếm đoạt tiền hoặc chi trả các khoản thưởng nhỏ nhằm đánh vào lòng tham của bị hại. Một số trường hợp còn bị "lừa đảo xuất khẩu lao động", rồi bị mua bán, ép buộc làm việc tại các trung tâm lừa đảo.
- Lừa đảo đầu tư tài chính: Tội phạm tạo ra các sàn giao dịch tài chính, tiền ảo giả mạo, kêu gọi đầu tư với cam kết lợi nhuận phi thực tế. Thủ đoạn này thường đi liền với mô hình lừa đảo đa cấp. Nhiều vụ, tội phạm còn thuê người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội để quảng cáo, kêu gọi đầu tư.
- Lừa đảo tình cảm: Các tội phạm dùng tài khoản mạng xã hội không chính chủ, làm quen, tạo mối quan hệ tình cảm qua mạng rồi lừa tiền bằng cách rủ đầu tư vào các đường link giả mạo thương hiệu.
- Sử dụng AI và Deepfake: Tạo ra các "video call" giả mạo khuôn mặt, giọng nói của người thân, bạn bè của bị hại để vay tiền khẩn cấp hoặc sử dụng AI ghép mặt vào các video, ảnh nhạy cảm để lừa đảo, tống tiền.
- Lừa đảo trong thương mại điện tử: Tội phạm gửi các đường link giả mạo trong thanh toán trực tuyến, giả mạo sản phẩm hoặc lừa đảo chiếm đoạt tiền đặt cọc của người mua hàng.
- Lừa đảo cài app: Dụ dỗ nạn nhân cài app giả mạo có giao diện giống như app thật để chiếm quyền điều khiển thiết bị, chiếm tiền trong tài khoản.
- Vờ chuyển nhầm tiền: Sau khi chuyển tiền nhầm, tội phạm nhắn tin để xin lại và nếu bị hại chủ quan chuyển trả lại sẽ bị ép chuyển tiền nhiều lần, dọa báo công an.
- Lừa đảo qua làm từ thiện: Các nhóm tội phạm lợi dụng hoạt động kêu gọi làm từ thiện để chiếm đoạt tiền.
Tại sao lừa đảo trực tuyến ngày càng lớn mạnh?
Có nhiều nguyên nhân khiến các tập đoàn lừa đảo ngày càng phát triển và táo bạo. Thứ nhất, lợi nhuận siêu lớn nhưng rủi ro thấp khiến chúng bất chấp pháp luật. Thứ hai, các nhóm tội phạm lợi dụng địa bàn một số nước trong khu vực có pháp luật và chính quyền quản lý lỏng lẻo để thiết lập "trung tâm lừa đảo". Việt Nam, với vị trí giáp biên, vô tình trở thành "chiến trường nóng" của tội phạm này. Chúng lợi dụng Việt Nam để tuyển dụng lao động, rửa tiền và tiếp cận nạn nhân.
Phía bị hại, con người có tâm lý hám lợi, dễ tin vào "việc nhẹ lương cao", "đầu tư nhàn hạ hưởng lợi nhuận khủng" nên trở thành miếm mồi béo bở cho tội phạm. Thói quen chia sẻ dữ liệu cá nhân bừa bãi và xu hướng tin vào người "xưng danh cơ quan nhà nước" qua điện thoại, mạng xã hội cũng tạo điều kiện cho tội phạm khai thác.
Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước còn sơ hở, thiếu sót trong việc quản lý chính chủ các thuê bao điện thoại, mạng Internet, tài khoản ngân hàng, ví điện tử, tài khoản mạng xã hội. Trình độ công nghệ của những người trực tiếp phòng chống tội phạm chưa tương xứng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ.
Các biện pháp phòng chống lừa đảo trực tuyến
Để bảo vệ bản thân khỏi lừa đảo trực tuyến, người dân cần nâng cao cảnh báo và áp dụng các biện pháp cơ bản nhưng hiệu quả:
- Tuyệt đối không truy cập, đăng nhập các đường dẫn, liên kết, website, ứng dụng hoặc mở tệp đính kèm từ người gửi không xác định.
- Không kết bạn với người lạ hoặc các tài khoản mạng xã hội nghi là ảo.
- Khi nhận được đề nghị mở hộ, cho thuê, bán tài khoản ngân hàng, SIM, cần tham khảo ý kiến người hiểu biết hoặc liên hệ cơ quan công an để được hỗ trợ.
- Không chia sẻ thông tin cá nhân, mã OTP, mật khẩu ngân hàng với bất kỳ ai qua điện thoại hay mạng xã hội.
- Kiểm tra kỹ đường dẫn trước khi nhấp vào, đặc biệt với các liên kết trong email hoặc tin nhắn.
- Sử dụng SIM chính chủ với thông tin đã cập nhật đầy đủ tại các nhà mạng.
- Cảnh báo với người thân, bạn bè nếu phát hiện tài khoản của họ bị giả mạo.
Lời khuyên từ Trang Trắng: Trang Trắng là nền tảng tin cậy giúp bạn tra cứu thông tin số điện thoại, nhận diện cuộc gọi lạ, phát hiện các cuộc gọi giả mạo cơ quan chức năng. Khi bạn nhận được cuộc gọi hoặc tin nhắn từ một số không quen thuộc, hãy sử dụng Trang Trắng để kiểm tra xem đó có phải là lừa đảo hay không. Trang Trắng cung cấp cơ sở dữ liệu các số điện thoại lừa đảo được báo cáo bởi cộng đồng người dùng, giúp bạn bảo vệ bản thân và gia đình trước các mối đe dọa trực tuyến. Hãy luôn cảnh báo cao độ, không tin vào những lời hứa hẹn quá tốt để đúng sự thật, và khi có nghi ngờ, hãy liên hệ ngay với Trang Trắng hoặc cơ quan chức năng để được xác nhận.