Không gian mạng: Bẫy lừa ảo, thiệt hại thật, cảnh giác chưa bao giờ muộn

• an toàn mạng
• lừa đảo công nghệ
• kỹ năng số

24/6/2025 đọc mất khoảng 6 phút

Không gian mạng: Bẫy lừa ảo, thiệt hại thật, cảnh giác chưa bao giờ muộn

Mạng xã hội đang trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho lừa đảo công nghệ cao. Hiểu đúng, cảnh giác sớm để không trở thành nạn nhân.

Không gian mạng - Vùng nguy hiểm ẩn sau lớp vỏ kết nối

Trong thời đại số, không gian mạng mang lại vô vàn tiện ích cho cuộc sống, từ kết nối bạn bè đến kinh doanh, học tập. Tuy nhiên, mặt trái của sự tiện lợi là môi trường lý tưởng cho các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Mỗi cú nhấp chuột tưởng chừng vô hại có thể khiến người dùng mất trắng tiền bạc, dữ liệu cá nhân và cả lòng tin.

Theo Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), chỉ trong tuần đầu năm 2025, đã có 6.685 trường hợp lừa đảo trực tuyến được người dùng Internet Việt Nam phản ánh. Trong đó, 213 phản ánh qua website canhbao.khonggianmang.vn, còn lại hơn 6.400 trường hợp gửi qua tổng đài 156/5656.

Chiêu trò cũ, hình thức mới: Khó lường nhưng không khó nhận diện

Một số chiêu lừa phổ biến đang “tái xuất” trên nền tảng công nghệ hiện đại, khó phát hiện hơn bao giờ hết:

• Giả mạo người thân, bạn bè để nhắn tin vay tiền.
• Lừa trúng thưởng: nhắn tin thông báo trúng xe, điện thoại, nhưng yêu cầu đóng "phí nhận quà".
• Giả danh cơ quan chức năng gọi điện dọa điều tra, yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp mã OTP.
• Đầu tư ảo: dụ người dùng bỏ vốn, sau đó “biến mất” không dấu vết.
• Chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội qua đường link giả hoặc app chứa mã độc.
• Deepfake và Deepvoice: làm giả khuôn mặt, giọng nói để lừa thân nhân, tạo tin giả hoặc giả mạo video người nổi tiếng nhằm chiếm lòng tin người xem.

Không chỉ mất tiền, còn là nguy cơ mất thông tin cá nhân

Rò rỉ thông tin cá nhân đang là “chìa khóa vàng” cho tội phạm mạng. Nhiều người dùng cho biết họ thường xuyên nhận được cuộc gọi, tin nhắn từ các đơn vị không quen biết. Các dữ liệu như số điện thoại, email, thậm chí CMND/CCCD, số tài khoản ngân hàng… đều có thể bị khai thác, mua bán trên mạng, gây ra hàng loạt hậu quả nghiêm trọng.

Anh Lê Minh Hải (Hà Nội) chia sẻ: “Tôi không hiểu vì sao bị gọi điện liên tục mời chào đầu tư, mua bất động sản. Thậm chí có những người biết rõ họ tên, địa chỉ của tôi, rất đáng sợ”.

Đừng chủ quan – bất cứ ai cũng có thể là mục tiêu

Không chỉ người già hay người ít dùng mạng, mà ngay cả giới trẻ, người am hiểu công nghệ cũng có thể bị sập bẫy. Tâm lý “đã biết rồi”, “tôi cảnh giác mà” khiến nhiều người dễ mất cảnh giác trước những tình huống lạ hoặc khẩn cấp.

Vào mùa du lịch, nhiều người đã bị lừa khi tìm thuê khách sạn, homestay. Giả mạo fanpage, đăng bài quảng cáo khuyến mãi lớn, yêu cầu đặt cọc chuyển khoản, rồi… “lặn mất tăm” là chiêu trò không mới nhưng vẫn rất hiệu quả.

Pháp lý đang siết chặt, nhưng ý thức người dùng vẫn là hàng rào đầu tiên

Trước sự phức tạp ngày càng cao của lừa đảo trực tuyến, Bộ Công an đã đề xuất hợp nhất Luật An toàn thông tin mạng và Luật An ninh mạng thành Luật An ninh mạng năm 2025, nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc để phòng ngừa, phát hiện và xử lý tội phạm mạng hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng đang được trình Quốc hội với các quy định cụ thể về thu thập, sử dụng và chia sẻ thông tin cá nhân. Đây là bước tiến quan trọng để chặn đứng việc mua bán dữ liệu trái phép – gốc rễ của hàng loạt vụ lừa đảo hiện nay.

Giải pháp thiết thực bảo vệ bản thân và cộng đồng

• Luôn cảnh giác với tin nhắn, đường link lạ, ngay cả khi đến từ người quen.
• Không cung cấp thông tin cá nhân như số CMND, tài khoản ngân hàng, mã OTP qua điện thoại hoặc mạng xã hội.
• Xác minh fanpage chính thức trước khi chuyển khoản đặt cọc, mua hàng.
• Chỉ sử dụng các ứng dụng từ nguồn chính thống (Google Play, App Store), tránh cài app qua file .apk, link lạ.
• Báo cáo ngay khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo đến tổng đài 156 hoặc trang canhbao.khonggianmang.vn.
• Tuyên truyền, chia sẻ với người thân – đặc biệt là người già, học sinh – để cùng nâng cao cảnh giác.

Xây dựng không gian mạng an toàn – trách nhiệm không của riêng ai

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ không thể đi ngược lại với an toàn và nhân văn. Việc bảo vệ người dùng không thể chỉ trông chờ vào cơ quan quản lý, mà đòi hỏi sự đồng hành từ chính các nền tảng số, các doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cộng đồng người dùng.

Chỉ khi mỗi người dùng chủ động nhận diện nguy cơ, có kỹ năng số cơ bản và cảnh giác đúng lúc, chúng ta mới có thể từng bước biến không gian mạng thành nơi kết nối an toàn, sáng tạo và đáng tin cậy.