Cảnh Báo Lừa Đảo Qua Ứng Dụng "Quản Lý Gia Đình" Đánh Cắp Dữ Liệu

• lừa đảo phần mềm gián điệp
• an ninh mạng
• bảo vệ thông tin cá nhân

21/10/2025 đọc mất khoảng 21 phút

Cảnh Báo Lừa Đảo Qua Ứng Dụng "Quản Lý Gia Đình" Đánh Cắp Dữ Liệu

Phần mềm quản lý gia đình, ứng dụng đọc trộm tin nhắn đang là công cụ lừa đảo mới. Tìm hiểu cách nhận diện và phòng tránh nguy cơ mất thông tin, tài sản.

Chiêu trò mới lợi dụng tâm lý muốn kiểm soát người thân

Trong thời gian gần đây, người dùng mạng xã hội tại Việt Nam đang phải đối mặt với một hình thức lừa đảo tinh vi và nguy hiểm. Trên các nền tảng như Facebook và TikTok xuất hiện ngày càng nhiều bài đăng quảng cáo các ứng dụng mang tên gọi hấp dẫn như Phần mềm quản lý gia đình, App định vị người thân, Ứng dụng đọc tin nhắn của chồng hoặc vợ, hay Theo dõi người yêu. Những quảng cáo này thường đi kèm với hình ảnh và video minh họa bắt mắt, hứa hẹn cung cấp khả năng định vị, giám sát, đọc trộm tin nhắn và cuộc gọi của người khác một cách dễ dàng.

Đây không phải là những ứng dụng hỗ trợ gia đình như tên gọi của chúng, mà là công cụ nguy hiểm được các đối tượng xấu sử dụng để chiếm đoạt thông tin cá nhân và tài sản của người dùng. Các đối tượng lừa đảo đã khéo léo khai thác tâm lý con người, đặc biệt là những người đang có mối quan hệ thiếu tin tưởng hoặc muốn bảo vệ người thân, để biến họ thành nạn nhân của những phần mềm chứa mã độc và ứng dụng gián điệp nguy hiểm.

Công an tỉnh Hưng Yên đã chính thức đưa ra cảnh báo về thủ đoạn lừa đảo này, nhấn mạnh tính chất nghiêm trọng và mức độ lan rộng của vấn đề. Theo đánh giá từ cơ quan chức năng, đây là một trong những hình thức tấn công mạng có tính chất xâm phạm nghiêm trọng đến quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân của người dân, đồng thời gây ra những hậu quả tài chính và tinh thần nặng nề cho nạn nhân.

Cách thức hoạt động của các ứng dụng gián điệp

Quy trình lừa đảo thường bắt đầu từ những bài quảng cáo được thiết kế công phu trên mạng xã hội. Các đối tượng tạo ra những nội dung khơi gợi sự tò mò và đánh vào tâm lý muốn kiểm soát của người dùng. Họ sử dụng các tiêu đề hấp dẫn như "Khám phá sự thật về người bạn yêu" hay "Bảo vệ gia đình bằng cách biết họ đang ở đâu", kèm theo những video minh họa giao diện ứng dụng trông có vẻ chuyên nghiệp và dễ sử dụng.

Khi người dùng bị thu hút bởi những lời hứa hẹn này và quyết định tải ứng dụng về thiết bị của mình, họ đã bước vào cái bẫy nguy hiểm. Thực chất, những ứng dụng này là phần mềm gián điệp hoặc chứa mã độc được lập trình với mục đích xâm nhập và kiểm soát thiết bị của nạn nhân. Ngay sau khi được cài đặt, chúng bắt đầu thực hiện các hành vi nguy hiểm mà người dùng hoàn toàn không hay biết.

Các ứng dụng độc hại này có khả năng thu thập toàn bộ thông tin cá nhân được lưu trữ trên thiết bị, bao gồm danh bạ điện thoại với đầy đủ tên và số điện thoại của người thân, bạn bè và đồng nghiệp. Chúng có thể đọc được tất cả tin nhắn SMS, tin nhắn trên các ứng dụng nhắn tin phổ biến, và thậm chí truy cập vào các tài khoản mạng xã hội mà người dùng đã đăng nhập trên thiết bị. Đặc biệt nguy hiểm, những phần mềm này còn có khả năng đánh cắp thông tin đăng nhập tài khoản ngân hàng, ví điện tử và các dịch vụ tài chính khác.

Ngoài việc thu thập thông tin, các ứng dụng gián điệp còn có thể theo dõi vị trí địa lý của thiết bị theo thời gian thực, biến điện thoại thành thiết bị nghe lén bằng cách bật microphone mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu, và thậm chí kích hoạt camera để quay lén. Một số phần mềm tinh vi hơn còn có khả năng chiếm quyền điều khiển toàn bộ thiết bị, biến chiếc điện thoại thông minh của nạn nhân thành công cụ phục vụ cho mục đích bất chính của kẻ tấn công.

Hậu quả nghiêm trọng khi trở thành nạn nhân

Sau khi thu thập được đầy đủ thông tin cá nhân và dữ liệu nhạy cảm từ thiết bị của nạn nhân, các đối tượng lừa đảo sẽ bắt đầu khai thác những thông tin này để kiếm lợi bất chính. Một trong những hành vi phổ biến nhất là sử dụng thông tin thu được để tống tiền nạn nhân. Chúng có thể đe dọa sẽ công khai các tin nhắn riêng tư, hình ảnh nhạy cảm hoặc thông tin cá nhân nếu nạn nhân không chuyển tiền theo yêu cầu.

Thông tin tài khoản ngân hàng và ví điện tử bị đánh cắp có thể được sử dụng trực tiếp để chiếm đoạt tài sản của nạn nhân thông qua các giao dịch trái phép. Trong nhiều trường hợp, các đối tượng còn sử dụng thông tin từ danh bạ điện thoại để mạo danh nạn nhân, liên hệ với người thân và bạn bè để thực hiện các hành vi lừa đảo tiếp theo, tạo ra chuỗi nạn nhân mới từ vòng tròn quan hệ của người đầu tiên bị tấn công.

Việc phát tán thông tin nhạy cảm cũng là một hậu quả đáng lo ngại. Các đối tượng có thể công khai tin nhắn cá nhân, hình ảnh riêng tư hoặc video được quay lén lên các trang web, diễn đàn hoặc mạng xã hội, gây tổn hại nghiêm trọng đến danh dự, uy tín và cuộc sống cá nhân của nạn nhân. Trong một số trường hợp, những thông tin này còn được bán cho các bên thứ ba có nhu cầu sử dụng cho các mục đích khác nhau, từ marketing đến các hoạt động bất hợp pháp nghiêm trọng hơn.

Ngoài những tổn thất về mặt tài chính và danh dự, nạn nhân còn phải đối mặt với những tổn thương về mặt tinh thần. Cảm giác bị xâm phạm quyền riêng tư, lo lắng về việc thông tin cá nhân bị lợi dụng, và áp lực từ việc bị tống tiền hoặc đe dọa có thể gây ra stress, lo âu và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Nhiều nạn nhân cảm thấy xấu hổ và không dám chia sẻ với người thân hoặc báo cáo cho cơ quan chức năng, khiến tình hình càng trở nên tồi tệ hơn.

Hệ quả pháp lý đối với người sử dụng và phát tán phần mềm gián điệp

Nhiều người dùng có thể nghĩ rằng việc sử dụng các ứng dụng này chỉ nhằm mục đích cá nhân như kiểm tra tin nhắn của người thân hay định vị vị trí của con cái là hành vi vô hại. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật Việt Nam, hành vi sử dụng, phát tán hoặc kinh doanh phần mềm theo dõi, nghe lén và xâm nhập trái phép vào thiết bị của người khác đều là vi phạm pháp luật nghiêm trọng và có thể bị xử lý hình sự.

Căn cứ theo Điều 289 của Bộ luật Hình sự năm 2015 đã được sửa đổi và bổ sung năm 2017, hành vi xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác có thể bị phạt tù từ một năm đến bảy năm tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Điều này có nghĩa là ngay cả khi người dùng chỉ cài đặt ứng dụng gián điệp vào điện thoại của vợ hoặc chồng mình mà không có sự đồng ý của họ, hành vi này vẫn có thể bị coi là phạm tội và phải chịu trách nhiệm hình sự.

Đối với những người phát tán, quảng cáo hoặc kinh doanh các phần mềm này, mức độ xử phạt còn nghiêm khắc hơn nhiều. Ngoài tội danh xâm nhập trái phép vào hệ thống máy tính, họ còn có thể bị truy cứu về các tội danh khác như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vi phạm quyền riêng tư cá nhân, hoặc các tội danh liên quan đến an ninh mạng. Hình phạt có thể lên đến mười lăm năm tù hoặc cao hơn nếu hành vi gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Việc tham gia vào bất kỳ khâu nào của chuỗi hoạt động liên quan đến phần mềm gián điệp, từ sản xuất, phát tán, quảng cáo đến sử dụng, đều có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Do đó, người dân cần nhận thức rõ rằng việc sử dụng các ứng dụng này không chỉ gây nguy hại cho người khác mà còn đặt chính bản thân mình vào tình thế vi phạm pháp luật với những hệ quả không thể lường trước.

Bốn khuyến cáo quan trọng từ Công an tỉnh Hưng Yên

Trước tình hình các vụ lừa đảo thông qua ứng dụng gián điệp đang gia tăng, Công an tỉnh Hưng Yên đã đưa ra bốn khuyến cáo cụ thể và thiết thực để giúp người dân bảo vệ mình trước nguy cơ này.

Khuyến cáo thứ nhất và quan trọng nhất là tuyệt đối không tải hoặc cài đặt bất kỳ phần mềm hay ứng dụng nào không rõ nguồn gốc, đặc biệt là những ứng dụng được quảng cáo với các tính năng như đọc trộm tin nhắn, định vị người thân hay theo dõi người khác. Bất kể lời quảng cáo có hấp dẫn đến đâu, người dùng cần hiểu rằng các ứng dụng hợp pháp và an toàn không bao giờ được quảng cáo với những tính năng xâm phạm quyền riêng tư của người khác như vậy. Việc tải về những ứng dụng này là bước đầu tiên dẫn đến việc trở thành nạn nhân.

Khuyến cáo thứ hai liên quan đến bảo vệ thông tin cá nhân. Người dân tuyệt đối không được cung cấp thông tin cá nhân, chi tiết tài khoản ngân hàng hoặc mã OTP cho bất kỳ ứng dụng, website hay đường link lạ nào. Mã OTP là khóa bảo mật cuối cùng bảo vệ tài khoản ngân hàng và ví điện tử, do đó việc giữ bí mật mã này là vô cùng quan trọng. Ngay cả khi ứng dụng yêu cầu với lý do hợp lý, người dùng cần cực kỳ thận trọng và xác minh kỹ lưỡng trước khi cung cấp bất kỳ thông tin nhạy cảm nào.

Khuyến cáo thứ ba nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì an ninh mạng chủ động. Người dùng cần thường xuyên cập nhật phần mềm bảo mật trên điện thoại và máy tính để đảm bảo thiết bị được bảo vệ bằng những công nghệ mới nhất. Quan trọng hơn, mọi ứng dụng chỉ nên được cài đặt thông qua các kho ứng dụng chính thống như Google Play Store cho thiết bị Android hoặc App Store cho thiết bị iOS. Các kho ứng dụng này có quy trình kiểm duyệt nghiêm ngặt giúp loại bỏ phần lớn các ứng dụng độc hại trước khi chúng tiếp cận người dùng.

Khuyến cáo thứ tư khuyến khích tinh thần cảnh giác và trách nhiệm cộng đồng. Khi phát hiện các trang web, tài khoản mạng xã hội hoặc bài đăng quảng cáo ứng dụng có dấu hiệu lừa đảo, người dân cần báo ngay cho cơ quan Công an gần nhất để được hướng dẫn xử lý kịp thời. Việc báo cáo không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn ngăn chặn những người khác trở thành nạn nhân. Cơ quan Công an có đầy đủ công cụ và thẩm quyền để xác minh, điều tra và xử lý các đối tượng lừa đảo, đồng thời cảnh báo rộng rãi đến cộng đồng.

Dấu hiệu nhận biết ứng dụng gián điệp và phần mềm độc hại

Để chủ động phòng tránh, người dùng cần trang bị cho mình khả năng nhận biết các dấu hiệu cảnh báo về ứng dụng nguy hiểm. Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất là ứng dụng được quảng cáo với các tính năng xâm phạm quyền riêng tư như đọc tin nhắn của người khác, nghe lén cuộc gọi hoặc theo dõi vị trí mà không cần sự đồng ý. Bất kỳ ứng dụng nào tuyên bố có khả năng này đều có khả năng cao là phần mềm gián điệp bất hợp pháp.

Nguồn gốc của ứng dụng cũng là yếu tố quan trọng cần xem xét. Các ứng dụng được quảng cáo thông qua bài đăng trên mạng xã hội với đường link tải trực tiếp thay vì hướng dẫn tải từ kho ứng dụng chính thống thường có vấn đề. Các nhà phát triển ứng dụng hợp pháp luôn ưu tiên phát hành sản phẩm của họ trên Google Play hoặc App Store để đảm bảo uy tín và độ tin cậy.

Các yêu cầu quyền truy cập bất thường cũng là dấu hiệu cần cảnh giác. Nếu một ứng dụng yêu cầu quá nhiều quyền truy cập không liên quan đến chức năng chính của nó, chẳng hạn như một ứng dụng đèn pin yêu cầu quyền đọc tin nhắn và truy cập danh bạ, đây là tín hiệu nguy hiểm. Người dùng nên từ chối cài đặt hoặc gỡ bỏ ngay lập tức những ứng dụng như vậy.

Đánh giá và phản hồi từ người dùng khác cũng là nguồn thông tin hữu ích. Trước khi cài đặt bất kỳ ứng dụng nào, người dùng nên dành thời gian đọc các đánh giá trên kho ứng dụng. Các ứng dụng độc hại thường có đánh giá thấp và nhiều phản hồi tiêu cực về vấn đề bảo mật hoặc hành vi đáng ngờ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng một số ứng dụng lừa đảo có thể tạo ra các đánh giá giả, do đó người dùng cần đọc kỹ nội dung và kiểm tra xem các đánh giá có mang tính thực tế hay không.

Biện pháp bảo vệ thiết bị và thông tin cá nhân

Ngoài việc tránh cài đặt các ứng dụng đáng ngờ, người dùng cần thực hiện một số biện pháp chủ động để tăng cường bảo mật cho thiết bị của mình. Việc cài đặt và duy trì phần mềm diệt virus uy tín là bước đầu tiên trong chiến lược bảo vệ toàn diện. Các phần mềm bảo mật hiện đại không chỉ phát hiện và loại bỏ mã độc mà còn cảnh báo về các ứng dụng nguy hiểm trước khi chúng được cài đặt.

Thường xuyên kiểm tra danh sách ứng dụng đã cài đặt trên thiết bị cũng là thói quen tốt cần duy trì. Người dùng nên dành thời gian xem xét các ứng dụng hiện có và gỡ bỏ những ứng dụng không còn sử dụng hoặc không nhớ đã cài đặt. Một số phần mềm gián điệp được thiết kế để ẩn icon khỏi màn hình chính, do đó việc kiểm tra trong cài đặt hệ thống là cần thiết.

Cập nhật hệ điều hành và các ứng dụng thường xuyên giúp vá các lỗ hổng bảo mật mà tin tặc có thể khai thác. Các nhà sản xuất thiết bị và nhà phát triển ứng dụng liên tục phát hành các bản cập nhật để khắc phục các vấn đề bảo mật được phát hiện. Việc trì hoãn cập nhật có thể khiến thiết bị dễ bị tấn công hơn.

Sử dụng mật khẩu mạnh và bật xác thực hai yếu tố cho các tài khoản quan trọng, đặc biệt là tài khoản ngân hàng và email, tạo thêm một lớp bảo vệ trong trường hợp thiết bị bị xâm nhập. Ngay cả khi kẻ tấn công có được mật khẩu, họ vẫn cần có mã xác thực thứ hai để truy cập tài khoản, điều này làm giảm đáng kể nguy cơ tài khoản bị chiếm đoạt.

Vai trò của giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng

Trong cuộc chiến chống lại lừa đảo công nghệ, giáo dục và nâng cao nhận thức đóng vai trò then chốt. Nhiều nạn nhân rơi vào bẫy không phải vì thiếu công nghệ bảo vệ mà vì thiếu kiến thức về các thủ đoạn lừa đảo hiện đại. Do đó, việc chia sẻ thông tin về các hình thức lừa đảo mới và cách phòng tránh với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp là vô cùng quan trọng.

Các thành viên trong gia đình, đặc biệt là người cao tuổi và trẻ em, thường dễ bị tổn thương hơn trước các chiêu trò lừa đảo vì họ có thể thiếu kinh nghiệm hoặc kiến thức về an ninh mạng. Việc dành thời gian hướng dẫn họ về cách nhận biết ứng dụng nguy hiểm, tầm quan trọng của việc bảo vệ thông tin cá nhân và các bước cần thực hiện khi nghi ngờ có vấn đề có thể giúp bảo vệ toàn bộ gia đình khỏi nguy cơ.

Cộng đồng doanh nghiệp cũng cần chú trọng đến vấn đề này, đặc biệt khi nhân viên sử dụng thiết bị cá nhân cho công việc. Các chương trình đào tạo về an ninh mạng định kỳ giúp nhân viên nhận thức được các mối đe dọa và biết cách bảo vệ không chỉ thông tin cá nhân mà còn dữ liệu của công ty. Một nhân viên bị nhiễm phần mềm gián điệp có thể vô tình làm lộ thông tin nhạy cảm của toàn bộ tổ chức.

Các cơ quan truyền thông và mạng xã hội cũng có trách nhiệm trong việc ngăn chặn sự lan truyền của các quảng cáo lừa đảo. Việc báo cáo các nội dung quảng cáo ứng dụng gián điệp khi phát hiện giúp nền tảng xóa bỏ chúng kịp thời và ngăn chặn nhiều người khác trở thành nạn nhân. Mỗi người dùng đều có thể đóng góp vào việc tạo ra một môi trường mạng an toàn hơn thông qua hành động đơn giản này.

Hướng xử lý khi nghi ngờ thiết bị đã bị nhiễm phần mềm gián điệp

Nếu người dùng phát hiện các dấu hiệu bất thường như pin tiêu hao nhanh bất thường, thiết bị nóng lên khi không sử dụng, dung lượng dữ liệu tăng đột biến hoặc các ứng dụng hoạt động chậm hơn bình thường, đây có thể là tín hiệu cảnh báo rằng thiết bị đã bị nhiễm phần mềm độc hại. Trong trường hợp này, việc hành động nhanh chóng là vô cùng quan trọng để hạn chế thiệt hại.

Bước đầu tiên là ngừng sử dụng thiết bị để thực hiện các giao dịch tài chính hoặc truy cập các tài khoản quan trọng. Tiếp theo, người dùng nên chạy phần mềm diệt virus để quét và loại bỏ các ứng dụng đáng ngờ. Nếu phần mềm bảo mật phát hiện và không thể gỡ bỏ được mã độc, việc sao lưu dữ liệu quan trọng và khôi phục cài đặt gốc cho thiết bị có thể là giải pháp cần thiết.

Sau khi làm sạch thiết bị, người dùng cần thay đổi mật khẩu cho tất cả các tài khoản quan trọng, đặc biệt là tài khoản ngân hàng, email và mạng xã hội. Việc liên hệ với ngân hàng để thông báo về nguy cơ bị xâm phạm thông tin cũng rất quan trọng, ngân hàng có thể tạm khóa tài khoản hoặc thẻ và theo dõi các giao dịch bất thường để bảo vệ tài sản của khách hàng.

Cuối cùng, nạn nhân nên báo cáo sự việc cho cơ quan Công an địa phương. Việc cung cấp thông tin về ứng dụng đã cài đặt, nguồn tải về và các hoạt động bất thường giúp cơ quan chức năng trong công tác điều tra và ngăn chặn các đối tượng lừa đảo tiếp tục hoạt động. Mặc dù có thể cảm thấy xấu hổ khi thừa nhận đã bị lừa, nhưng việc báo cáo là cần thiết không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn để ngăn chặn những nạn nhân tiếp theo.