- lừa đảo
- mạo danh
- an toàn mạng
- mạng xã hội
- phòng chống lừa đảo
Cách phòng chống lừa đảo mạo danh trên mạng xã hội
Tìm hiểu về các hình thức lừa đảo mạo danh trên mạng xã hội và cách bảo vệ bản thân khỏi những chiêu trò tinh vi của những kẻ xấu.
Những năm gần đây, tình trạng lừa đảo mạo danh trên mạng xã hội ngày càng trở nên phức tạp và tinh vi. Các đối tượng xấu không chỉ giả mạo tên tuổi, hình ảnh của những nhân vật nổi tiếng mà còn sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để tạo ra những video, clip giọng nói giống hệt gốc nhằm lừa gạt người dùng. Những vụ lừa đảo này thường nhắm vào việc kêu gọi nạp tiền, đầu tư vào các dự án ảo hoặc bán hàng giả mạo, gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho hàng chục, thậm chí hàng trăm nạn nhân.
Những thủ đoạn lừa đảo phổ biến trên mạng xã hội
Hiện nay, các kẻ lừa đảo sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau để đánh cắp sự tin tưởng của người dùng:
- Giả mạo tài khoản chính thức: Tạo tài khoản có tên gần giống với các nhân vật nổi tiếng hoặc doanh nhân, thường sử dụng ký tự đặc biệt để làm giống tài khoản gốc
- Sử dụng công nghệ AI: Tạo video deepfake với giọng nói, hành động giống hệt người nổi tiếng để tăng độ tin cậy và thuyết phục nạn nhân
- Kêu gọi đầu tư: Quảng cáo các dự án kinh doanh, sản phẩm tài chính hấp dẫn với lợi nhuận cao để lôi kéo người dùng gửi tiền
- Bán hàng giả mạo: Quảng cáo bán sản phẩm, dịch vụ dưới danh nghĩa của các nhân vật có uy tín để tạo độ tin cậy
- Chạy quảng cáo ẩn: Sử dụng các công cụ quảng cáo trên nền tảng để tiếp cận hàng triệu người xem tiềm năng
Điểm đáng lo ngại là các nền tảng mạng xã hội dù đã nhận được báo cáo nhiều lần vẫn chưa xử lý triệt để các tài khoản giả mạo, khiến chúng tiếp tục hoạt động và gây hại cho cộng đồng.
Các quy định pháp luật về hành vi mạo danh và lừa đảo
Pháp luật Việt Nam đã có các quy định rõ ràng để xử lý những hành vi mạo danh và lừa đảo trên không gian mạng:
Về vi phạm hành chính: Theo quy định hiện hành, những cá nhân, tổ chức giả mạo trang thông tin điện tử của người khác có thể bị phạt tiền từ 20 đến 30 triệu đồng. Ngoài ra, việc sử dụng hình ảnh, lời nói, chữ viết của cá nhân để quảng cáo mà chưa được sự đồng ý cũng vi phạm quy định về hoạt động quảng cáo và có thể bị phạt từ 20 đến 40 triệu đồng.
Về trách nhiệm hình sự: Nếu hành vi mạo danh để lừa đảo chiếm đoạt tài sản đủ yếu tố cấu thành tội phạm, những đối tượng này sẽ phải chịu mức hình phạt tương ứng theo Bộ Luật Hình sự. Tùy vào mức độ thiệt hại và số tiền chiếm đoạt, mức hình phạt có thể rất nặng.
Pháp luật cũng quy định nghiêm cấm các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, sản xuất và lưu hành sản phẩm công nghệ thông tin trái pháp luật, hay tạo đường dẫn trái phép.
Cách tự bảo vệ bản thân khỏi lừa đảo mạo danh
Để bảo vệ bản thân khỏi các chiêu trò lừa đảo mạo danh, bạn cần thực hiện những biện pháp sau:
- Xác minh tài khoản chính thức: Chỉ tin tưởng vào những tài khoản được xác minh chính thức (có biểu tượng tích xanh) trên các nền tảng mạng xã hội
- Kiểm tra thông tin kỹ lưỡng: Trước khi tin tưởng hay mua sắm, hãy kiểm tra kỹ thông tin, so sánh với các tài khoản chính thức khác hoặc tìm kiếm trên các kênh thông tin đáng tin cậy
- Không chia sẻ thông tin cá nhân: Tuyệt đối không cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng, mã OTP hay bất kỳ thông tin cá nhân nào cho những tài khoản không rõ nguồn gốc
- Cảnh báo người thân: Chia sẻ thông tin cảnh báo với gia đình, bạn bè, đặc biệt là người lớn tuổi để họ nâng cao cảnh giác
- Báo cáo ngay: Khi phát hiện tài khoản giả mạo hoặc nội dung lừa đảo, hãy báo cáo cho nền tảng mạng xã hội và cơ quan chức năng
- Sử dụng công cụ bảo vệ: Bật xác thực hai lớp, cập nhật phần mềm bảo mật thường xuyên để bảo vệ tài khoản của mình
Những người có hàng triệu người theo dõi cũng thường xuyên phải đối mặt với tình trạng bị mạo danh để lừa đảo. Dù họ liên tục báo cáo và cảnh báo người hâm mộ, các trang giả mạo vẫn tiếp tục xuất hiện và gây hại.
Biện pháp tấn công chủ động với các tài khoản giả mạo
Nếu bạn hoặc người thân là nạn nhân của lừa đảo mạo danh, có thể thực hiện các bước sau:
- Lập tờ rơi, bài viết cảnh báo trên tài khoản chính thức của mình để thông báo cho cộng đồng
- Yêu cầu các nền tảng mạng xã hội gỡ bỏ các tài khoản, bài viết vi phạm
- Lập biên bản, tập hợp bằng chứng về các tài khoản, nội dung giả mạo
- Nộp đơn khiếu nại, tố cáo đến cơ quan công an nơi mình cư trú hoặc nơi có người sử dụng hình ảnh để lừa đảo
- Nếu biết địa chỉ cụ thể của những đối tượng này, có thể gửi trực tiếp đơn tố cáo đến công an địa phương nơi họ đang cư trú
Lời khuyên từ Trang Trắng: Trong thời đại công nghệ phát triển, các hình thức lừa đảo ngày càng tinh vi và khó phát hiện. Bạn nên luôn duy trì sự cảnh báo cao độ khi sử dụng mạng xã hội, không vội tin tưởng những lời kêu gọi tài chính hoặc mua bán từ những tài khoản không được xác minh. Hãy ưu tiên những kênh thông tin chính thức, xác minh danh tính trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào. Nếu phát hiện tài khoản giả mạo hoặc nội dung lừa đảo, hãy báo cáo ngay cho nền tảng mạng xã hội và cơ quan công an để bảo vệ cộng đồng khỏi những kẻ xấu.