Cảnh báo "bắt cóc online": Thủ đoạn lừa đảo nhắm vào người trẻ

• bắt cóc online
• lừa đảo học sinh
• tội phạm công nghệ cao

28/7/2025 đọc mất khoảng 10 phút

Cảnh báo "bắt cóc online": Thủ đoạn lừa đảo nhắm vào người trẻ

Tìm hiểu về thủ đoạn "bắt cóc online" đang nhắm vào học sinh, sinh viên với phương thức giả danh công an, thao túng nạn nhân tự dàn cảnh bị bắt cóc để tống tiền gia đình.

Thực trạng "bắt cóc online" tại Việt Nam và trên thế giới

Trong những tháng gần đây, một hình thức lừa đảo mới với tên gọi "bắt cóc online" đang gây hoang mang trong cộng đồng, đặc biệt nhắm vào nhóm đối tượng là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi. Cuối tháng 7, Công an phường Lý Thường Kiệt, tỉnh Ninh Bình đã phải xử lý một vụ việc điển hình khi gia đình anh Đặng báo cáo con gái 18 tuổi bị bắt cóc với yêu cầu chuộc 300 triệu đồng. Sau hơn hai giờ điều tra, cảnh sát phát hiện cô gái đang tự giam mình trong một nhà nghỉ ở phường Kim Bảng, hoàn toàn không bị bắt cóc như thông tin ban đầu.

Đáng chú ý, trong cùng ngày, công an tỉnh Ninh Bình đã xử lý hai trường hợp tương tự, cho thấy quy mô và tốc độ lan rộng của thủ đoạn lừa đảo này. Không chỉ riêng Ninh Bình, các vụ việc tương tự đã được ghi nhận tại nhiều địa phương khác như Hà Nội, Quảng Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ trong mùa hè năm nay, phản ánh một xu hướng đáng lo ngại trong hoạt động tội phạm công nghệ cao.

Trên phạm vi quốc tế, hình thức lừa đảo này không phải là mới. Tại Australia, cảnh sát đã ghi nhận 1.172 vụ "bắt cóc online" trong năm 2019 và 1.700 vụ trong năm 2018, với nạn nhân chủ yếu là sinh viên quốc tế sống xa gia đình. Tháng 7 năm 2020, cảnh sát New South Wales đã phá thành công một vụ án lớn với 8 sinh viên Trung Quốc từ 18-22 tuổi bị lừa, tổng số tiền chuộc lên tới 3,2 triệu AUD (tương đương 55 tỷ đồng). Tại Mỹ, FBI đã phát hiện kiểu lừa đảo này từ những năm 2010, với phần lớn cuộc gọi lừa đảo đến từ Mexico, ban đầu nhắm vào các gia đình giàu có ở Los Angeles, Houston và Beverly Hills.

Phương thức hoạt động và đối tượng mục tiêu

Theo phân tích của cơ quan công an, thủ đoạn "bắt cóc online" được thực hiện theo một kịch bản được thiết kế chặt chẽ và có tính toán cao. Các đối tượng lừa đảo thường bắt đầu bằng việc gọi điện cho nạn nhân, tự xưng là cán bộ công an và thông báo người nhận cuộc gọi có liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như buôn bán ma túy hoặc rửa tiền. Việc đề cập đến những tội danh nghiêm trọng này nhằm tạo ra sự hoảng loạn và áp lực tâm lý cực độ cho nạn nhân.

Sau khi đã khống chế được tinh thần của nạn nhân, các đối tượng sẽ yêu cầu họ di chuyển đến một địa điểm vắng vẻ, thường là nhà nghỉ hoặc khách sạn. Tại đây, nạn nhân được hướng dẫn tự trói tay chân và chụp ảnh gửi cho những kẻ lừa đảo. Đồng thời, nạn nhân bị cấm liên lạc với gia đình và người thân dưới bất kỳ hình thức nào. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là trong suốt quá trình này, nạn nhân hoàn toàn không bị bắt cóc hay giam giữ bởi bất kỳ ai.

Khi nạn nhân đã bị cô lập hoàn toàn, các đối tượng lừa đảo sử dụng những hình ảnh và thông tin thu thập được để tạo dựng video giả, sau đó liên hệ với gia đình nạn nhân. Họ đe dọa và yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản chỉ định để "chuộc" người thân. Áp lực thời gian và tình trạng không thể liên lạc với con cái khiến nhiều phụ huynh hoảng loạn và sẵn sàng chi trả số tiền lớn mà không kịp xác minh thông tin.

Tâm lý học đằng sau thủ đoạn lừa đảo

Việc các đối tượng lừa đảo chọn học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi làm mục tiêu không phải ngẫu nhiên. Nhóm đối tượng này thường có đặc điểm tâm lý dễ bị tổn thương do thiếu kinh nghiệm sống, ít va vấp với xã hội và có xu hướng tin tưởng vào những người tự xưng là đại diện cơ quan nhà nước. Đặc biệt, khi đối mặt với những cáo buộc nghiêm trọng từ "cơ quan công an", họ dễ rơi vào trạng thái hoảng loạn và mất khả năng phán đoán logic.

Theo nghiên cứu của các chuyên gia tâm lý, việc tạo ra môi trường cô lập là một trong những kỹ thuật thao túng tâm lý hiệu quả nhất. Khi bị cắt đứt liên lạc với thế giới bên ngoài, nạn nhân mất đi nguồn hỗ trợ tinh thần và không thể tham khảo ý kiến từ người khác. Điều này khiến họ càng phụ thuộc vào thông tin và hướng dẫn từ những kẻ lừa đảo, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thao túng và điều khiển hành vi.

Đối với phụ huynh, tình cảm yêu thương con cái và nỗi lo sợ mất mát khiến họ dễ dàng trở thành nạn nhân của áp lực tống tiền. Khi không thể liên lạc với con và nhận được những hình ảnh, video cho thấy con mình đang trong tình trạng nguy hiểm, phản ứng tự nhiên của họ là làm mọi cách để đảm bảo an toàn cho con, kể cả việc chi trả số tiền lớn mà không có thời gian để suy nghĩ và xác minh.

Vai trò của công nghệ trong việc gia tăng rủi ro

Sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ deepfake, đã khiến thủ đoạn lừa đảo này trở nên tinh vi và khó phát hiện hơn. Theo khảo sát của Tập đoàn phần mềm an ninh toàn cầu McAfee, chỉ 27% số người được khảo sát có khả năng phân biệt được cuộc gọi thực sự từ người thân và cuộc gọi giả do AI tạo ra. Con số này cho thấy mức độ nguy hiểm của việc lợi dụng công nghệ cao trong hoạt động lừa đảo.

Thông qua mạng xã hội, các đối tượng lừa đảo có thể dễ dàng thu thập thông tin cá nhân của nạn nhân, bao gồm tên tuổi, địa chỉ, thông tin về gia đình và bạn bè. Những dữ liệu này giúp họ tạo ra kịch bản lừa đảo có tính thuyết phục cao, khiến nạn nhân khó có thể nghi ngờ. Việc sử dụng các ứng dụng nhắn tin được mã hóa và kỹ thuật thay đổi số điện thoại cũng khiến công tác điều tra và truy bắt tội phạm gặp nhiều khó khăn.

Đặc vụ FBI Erik Arbuthnot tại Los Angeles nhận định việc truy tố loại tội phạm này đặc biệt khó khăn vì hầu hết thủ phạm đều hoạt động từ nước ngoài. Điều này tạo ra rào cản pháp lý trong việc hợp tác quốc tế và dẫn độ tội phạm. Thêm vào đó, nhiều nạn nhân không muốn trình báo do xấu hổ hoặc phụ huynh tin rằng con mình đã bị bắt cóc thật sự, khiến số liệu thống kê về loại tội phạm này không phản ánh đầy đủ quy mô thực tế.

Khuyến cáo và biện pháp phòng ngừa từ cơ quan chức năng

Từ đầu tháng 5, Cục Cảnh sát hình sự (C02) thuộc Bộ Công an đã phát đi cảnh báo chính thức về tình trạng tội phạm trên không gian mạng liên tục nhắm vào học sinh, sinh viên. C02 khẳng định rõ ràng rằng khi cần làm việc với người dân, cơ quan công an sẽ luôn trực tiếp gửi giấy mời hoặc giấy triệu tập, hoặc thông qua công an địa phương. Không có trường hợp nào cơ quan nhà nước yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm để phục vụ điều tra qua điện thoại.

Các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo học sinh, sinh viên và người trẻ cần chủ động trang bị cho mình kỹ năng nhận diện các chiêu trò lừa đảo. Điều quan trọng nhất là luôn giữ bình tĩnh khi nhận được những cuộc gọi có nội dung đe dọa và không vội vàng thực hiện theo yêu cầu của người lạ. Khi có bất kỳ nghi ngờ nào, cần liên hệ ngay với cơ quan công an nơi gần nhất để được tư vấn và hỗ trợ.

Đối với phụ huynh, việc duy trì kênh liên lạc thường xuyên với con cái và tạo môi trường tin tưởng để con có thể chia sẻ mọi vấn đề là vô cùng quan trọng. Đồng thời, cần giáo dục con về các hình thức lừa đảo phổ biến và cách xử lý khi gặp tình huống bất thường. Trong trường hợp không thể liên lạc với con và nhận được thông tin đe dọa, cần giữ bình tĩnh, liên hệ ngay với cơ quan công an và tuyệt đối không chuyển tiền khi chưa xác minh được thông tin.

Cuộc chiến chống lại tội phạm công nghệ cao đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, các tổ chức giáo dục và gia đình. Chỉ thông qua việc nâng cao nhận thức cộng đồng và trang bị kiến thức phòng ngừa, chúng ta mới có thể bảo vệ thế hệ trẻ khỏi những mối đe dọa ngày càng tinh vi trong không gian số.