Cách kẻ lừa đảo “điều khiển tâm lý” khiến nạn nhân mất hàng trăm triệu

• lừa đảo công nghệ
• thao túng tâm lý
• cảnh báo cộng đồng

19/6/2025 đọc mất khoảng 7 phút

Cách kẻ lừa đảo “điều khiển tâm lý” khiến nạn nhân mất hàng trăm triệu

Những chiêu trò thao túng tâm lý tinh vi khiến người dân dễ dàng sập bẫy lừa đảo, mất tiền, mất niềm tin và cả tinh thần. Hãy cảnh giác trước khi quá muộn.

Khi nạn nhân bị thao túng tâm lý: Lừa đảo không còn là chuyện “nghe vô lý”

“Mẹ ơi, con bị lừa rồi” – một câu nói nức nở từ chàng trai 19 tuổi khiến cả gia đình anh Toản ở TP Hà Nội rơi vào cảnh khốn đốn. Số tiền 600 triệu đồng tích góp và vay mượn để chuẩn bị cho con đi du học đã bị lừa mất chỉ trong vài ngày, bằng một kịch bản không hề mới – nhưng cực kỳ tinh vi.

Con trai anh Toản – Thành Đạt – nhận được cuộc gọi từ một người xưng là “công an Hà Nội”, thông báo cậu liên quan đến đường dây rửa tiền xuyên quốc gia. Không chỉ giọng nói nghiêm nghị, mà cả hình ảnh lệnh bắt giữ, tang vật và người bị giam khiến Đạt hoàn toàn tin tưởng. Đối tượng yêu cầu chuyển 600 triệu đồng “để chứng minh vô tội”. Và rồi, kế hoạch “được học bổng du học, cần chứng minh tài chính” được vẽ ra để che giấu sự thật với gia đình.

Không một đường link, không mã OTP, không giao dịch qua app – chỉ là gặp trực tiếp, trao tiền mặt. Kết quả: Tiền biến mất, kẻ lừa đảo cũng biến mất.

“Ngành công nghiệp” lừa đảo thao túng tâm lý

Lừa đảo trực tuyến không còn là trò lẻ tẻ, mà đã trở thành một ngành công nghiệp ngầm có tổ chức, với đội ngũ “nghiên cứu tâm lý”, cập nhật xu hướng xã hội để tạo kịch bản phù hợp. Theo báo cáo năm 2024, người Việt mất gần 19.000 tỷ đồng vì lừa đảo online – con số cho thấy mức độ nghiêm trọng và phổ biến của hình thức phạm tội này.

Tiến sĩ Bùi Thị Liên – chuyên gia Tâm lý học tội phạm, chỉ rõ: Mỗi vụ lừa đảo là một chuỗi hành vi thao túng tâm lý có hệ thống, đánh đúng vào các điểm yếu phổ biến của con người.

5 điểm yếu tâm lý thường bị khai thác

• Nỗi sợ hãi: Sợ dính dáng đến pháp luật, sợ bị bắt, mất tiền, sợ làm gia đình lo lắng… là tâm lý đầu tiên bị khai thác. Một lệnh bắt giả, một giọng điệu dọa nạt cũng đủ khiến nạn nhân mất bình tĩnh.
• Cảm giác tội lỗi: Các câu như “Sao chị không biết quy định này?”, “Anh không tìm hiểu kỹ à?” khiến nạn nhân cảm thấy mình kém hiểu biết, từ đó dễ bị dẫn dắt.
• Sự cô đơn và khao khát được quan tâm: Những nạn nhân đang sống một mình, vừa trải qua biến cố hoặc cô đơn thường bị dụ dỗ bằng những lời yêu thương, hứa hẹn đầu tư, rồi bị “dắt mũi” mà không hay.
• Tình huống khẩn cấp: “Con anh bị tai nạn”, “Tài khoản chị đang bị khóa”, “Bố đang cấp cứu”... – những kịch bản khẩn cấp tạo áp lực tâm lý, khiến nạn nhân hành động thiếu suy nghĩ.
• Lòng tham và niềm tin vào cơ hội đổi đời: Sau vài lần nhận tiền lời nhỏ, nạn nhân bắt đầu tin tưởng và mong kiếm được nhiều hơn. Họ dốc vốn, vay mượn để rồi mất trắng.

Chiêu trò thao túng tâm lý qua 4 bước

Theo tiến sĩ Liên, các cuộc lừa đảo thường trải qua 4 bước chính:

• Bước 1 – Gây sốc và chiếm niềm tin: Bằng việc đọc đúng thông tin cá nhân, gửi ảnh giấy tờ giả, video người bị bắt… khiến nạn nhân tin tuyệt đối.
• Bước 2 – Cô lập: Cấm không được nói với ai, nếu không sẽ “ảnh hưởng điều tra”. Nạn nhân bị đẩy vào thế đơn độc, không có ai phản biện.
• Bước 3 – Gieo lo sợ cực độ: Tạo ra kịch bản pháp lý hoặc khủng hoảng gia đình khiến nạn nhân bị rối loạn tâm lý, dễ thao túng.
• Bước 4 – Điều khiển hành vi: Ép chuyển tiền, giao nộp tài sản. Khi xong, biến mất.

Mỗi cuộc gọi lừa đảo giống như một gọng kìm siết chặt, được xây dựng bằng ngôn từ có tính điều hướng mạnh, giọng điệu quyền lực, và áp lực tâm lý cao độ. Người tỉnh táo có thể nhận ra, nhưng người nhẹ dạ, đang trong trạng thái cảm xúc yếu lại dễ dàng bị cuốn theo.

Nạn nhân không chỉ mất tiền, mà còn mất niềm tin

Không ít người sau khi bị lừa rơi vào trầm cảm, lo âu, suy sụp tinh thần, thậm chí tìm đến các hành động tiêu cực. Theo luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, không hiếm trường hợp nạn nhân có học thức, địa vị, vẫn mù quáng làm theo chỉ vì bị thao túng tâm lý một cách quá tinh vi.

Một trường hợp điển hình là em gái anh Thanh Bình (Hà Nội), sau khi ly thân và nằm viện một mình, đã vướng vào mối “tình yêu online” với một kẻ lừa đảo, chuyển 300 triệu đồng dù bị người thân can ngăn. “Nó vẫn tin, vì hắn ta hứa tháng sau về đón nó”, anh Bình nghẹn ngào kể.

Cần sự vào cuộc đồng bộ từ cộng đồng

Để chống lại tội phạm lừa đảo công nghệ cao, theo các chuyên gia, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà mạng, nền tảng số, đơn vị trung gian thanh toán và cơ quan chức năng. Đồng thời, phải có nghiên cứu chuyên sâu về hành vi lừa đảo, từ góc độ xã hội học, tâm lý học và công nghệ.

Người dân cần:

• Cập nhật kiến thức về các thủ đoạn lừa đảo mới qua các kênh chính thống.
• Không tin vào “món hời”, “cơ hội đầu tư dễ dàng”, “chuyển tiền để nhận thưởng”.
• Tuyệt đối không cung cấp mã OTP, mật khẩu, thông tin tài khoản qua bất kỳ hình thức nào.
• Biết trì hoãn – hãy dừng lại, xác minh lại thông tin, hỏi người thân trước khi hành động.

Quan trọng hơn hết: Người dân cần chủ động báo cáo nếu gặp hoặc biết người bị lừa. Mỗi báo cáo là dữ liệu giúp cơ quan chức năng phá án, bảo vệ cộng đồng.

Lời kết

Một quyết định vội vàng có thể cuốn trôi toàn bộ tiền bạc tích góp cả đời. Đằng sau mỗi cú lừa là một kế hoạch tinh vi, một kịch bản được “đạo diễn” khéo léo bằng nghệ thuật thao túng tâm lý. Cảnh giác – chậm lại – xác minh kỹ – chia sẻ với người thân, đó là cách đơn giản nhưng hiệu quả để ngăn bản thân và gia đình trở thành nạn nhân tiếp theo.